Trình độ công nghệ Trung Quốc khiến các CEO phương Tây ‘choáng váng’

Jim Farley, CEO Ford, mô tả chuyến thăm Trung Quốc đem lại cho ông cảm giác bản thân nhỏ bé chưa từng thấy. Sau khi đến một số nhà máy, ông choáng váng trước những cải tiến kỹ thuật tích hợp trong ôtô nước này, từ phần mềm tự lái đến nhận dạng khuôn mặt.

“Chi phí và chất lượng xe vượt trội so với những gì tôi thấy ở phương Tây. Chúng tôi đang trong cuộc cạnh tranh toàn cầu với Trung Quốc, không chỉ riêng về xe điện. Nếu thua, Ford sẽ không còn tương lai”, Farley đưa ra cảnh báo hồi tháng 7.

Ông không phải giám đốc phương Tây duy nhất trở về từ Trung Quốc với tâm trạng lo lắng. Tỷ phú Australia Andrew Forrest, lãnh đạo tập đoàn khai khoáng Fortescue, cho biết chuyến đi tới đây khiến ông từ bỏ nỗ lực tự sản xuất hệ thống truyền động xe điện.

“Giờ tôi có thể đưa bạn đến nhà máy ở Trung Quốc, bạn sẽ đứng cạnh một băng chuyền lớn và thấy máy móc bắt đầu lắp ráp từng bộ phận. Khi đi dọc theo băng chuyền được khoảng 800-900 m, bạn sẽ thấy một chiếc xe chạy ra. Không có người nào cả, mọi thứ đều do robot thực hiện”, ông nói với Telegraph.

Siêu nhà máy tự động 90% của Xiaomi

Nhiều giám đốc khác cũng kể về “nhà máy tối” rộng lớn, nơi không cần bật đèn cho con người vì robot thực hiện phần lớn công việc. Greg Jackson, Giám đốc công ty cung cấp năng lượng Octopus (Anh), nhớ lại: “Chúng tôi đến một nhà máy tối sản xuất số lượng điện thoại di động khổng lồ. Quy trình tự động hóa đến mức không cần công nhân nào tham gia sản xuất, chỉ một số ít có mặt để đảm bảo nhà máy hoạt động”.

Từ công xưởng giá rẻ đến cường quốc công nghệ

Trước đây, Trung Quốc được gọi là “công xưởng của thế giới” với hàng hóa giá rẻ. Tuy nhiên, nước này đã nâng cấp quy trình công nghiệp thay vì chỉ tập trung vào sản phẩm chất lượng thấp. Đất nước tỷ dân hiện đi đầu trong những công nghệ giá trị cao, phát triển nhanh như xe điện, pin, tấm pin mặt trời, turbine gió, drone và robot tiên tiến.

Là một phần của chương trình “Made in China”, các chính quyền địa phương đã đưa ra nhiều ưu đãi thuế, hoàn lại cho doanh nghiệp 1/5 chi phí đầu tư vào robot công nghiệp. Điều này nằm trong chính sách “jiqi huanren” – thay thế con người bằng máy móc.

Theo báo cáo Robot Thế giới 2025 của Liên đoàn Robot quốc tế (IFR), giai đoạn 2014-2024, số lượng robot công nghiệp được triển khai tại Trung Quốc tăng từ 189.000 lên hơn hai triệu. Năm ngoái, hơn nửa triệu robot được đưa vào sử dụng tại các nhà máy trên toàn cầu, riêng Trung Quốc chiếm 295.000 robot, nhiều hơn các nước còn lại cộng vào. Nhật Bản xếp thứ hai khi lắp đặt 44.500 robot, Mỹ thứ ba với 34.200, tiếp theo là Hàn Quốc 30.600 và Đức 27.000 robot.

Sự chênh lệch phần nào do quy mô dân số, nhưng về mật độ robot, Trung Quốc cũng vượt trội hơn hẳn các đối thủ phương Tây. Hiện cứ 10.000 công nhân sản xuất thì Trung Quốc có 567 robot, Đức có 449, Mỹ và Anh lần lượt có 307 và 104 robot.

Nhiều ý kiến cho rằng tự động hóa giúp tăng năng suất, củng cố vị thế của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài ra, Rian Whitton, chuyên gia tại công ty tư vấn Bismarck Analysis, cho rằng điều này còn nhằm ứng phó với tình trạng già hóa dân số.

Nguy cơ khủng hoảng của các nhà sản xuất phương Tây

Trình độ công nghệ cao và sản lượng lớn của các đối thủ Trung Quốc đang gây rắc rối không nhỏ cho những công ty phương Tây lâu đời. Dấu hiệu dễ thấy nhất là trên đường phố, xe điện và xe hybrid của nước này chiếm tỷ lệ ngày càng tăng.

Tại Anh, doanh số tháng 9 của hãng xe Trung Quốc BYD tăng 10 lần so với cùng kỳ năm ngoái, vượt nhiều thương hiệu truyền thống hơn như Renault, Land Rover. Khác với những mẫu xe “thảm họa” từng bị báo chí chê bai, các sản phẩm mới của BYD được khen ngợi vì giá thấp và trang bị tốt.

“Điều ấn tượng nhất về ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc là nhịp độ và tốc độ vận hành. Họ có thể phát triển và tung ra các mẫu xe trong thời gian chỉ bằng một nửa so với đa số nhà sản xuất châu Âu”, Mike Hawes, Giám đốc Hiệp hội nhà sản xuất và kinh doanh ôtô (SMMT), nhận định.

Theo Futurism, hàng rào bảo vệ ở Mỹ vẫn vững chắc vì các lệnh hạn chế xe điện Trung Quốc còn hiệu lực. Tuy nhiên, hồi tháng 9, Farley nói với The Verge: “Xét về thực tế cạnh tranh, Trung Quốc đang là ông lớn trong ngành công nghiệp xe điện”.

Sander Tordoir, nhà kinh tế tại Trung tâm Cải cách châu Âu, cho rằng khu vực này cần cố gắng tăng cường triển khai robot nếu muốn theo kịp tốc độ đổi mới ở Trung Quốc và duy trì ngành sản xuất.

“Robot, nếu được triển khai tốt, có thể nâng cao đáng kể năng suất cho nền kinh tế. Nếu Trung Quốc thực sự giỏi về điều đó, chúng ta nên cố gắng bắt kịp, vì nhiều nước châu Âu cũng đang già hóa. Lý do thứ hai là ngành robot có giá trị cao, tác động đến cả lĩnh vực quân sự. Do đó, việc Trung Quốc dẫn trước cũng đáng chú ý về mặt an ninh”, ông giải thích.

“Mọi người thường bàn tán về việc tự động hóa dẫn đến mất việc”, Whitton nói. “Nhưng thực tế, tình trạng thất nghiệp sẽ rất nghiêm trọng ở những nước không tự động hóa”.

Telegraph nhận định, việc không hiện đại hóa gần như sẽ dẫn đến nhiều nhà máy tối hơn ở phương Tây, nhưng tối ở đây là vì không còn hoạt động.

Thu Thảo tổng hợp

Jim Farley, CEO Ford, mô tả chuyến thăm Trung Quốc đem lại cho ông cảm giác bản thân nhỏ bé chưa từng thấy. Sau khi đến một số nhà máy, ông choáng váng trước những cải tiến kỹ thuật tích hợp trong ôtô nước này, từ phần mềm tự lái đến nhận dạng khuôn mặt.

“Chi phí và chất lượng xe vượt trội so với những gì tôi thấy ở phương Tây. Chúng tôi đang trong cuộc cạnh tranh toàn cầu với Trung Quốc, không chỉ riêng về xe điện. Nếu thua, Ford sẽ không còn tương lai”, Farley đưa ra cảnh báo hồi tháng 7.

Ông không phải giám đốc phương Tây duy nhất trở về từ Trung Quốc với tâm trạng lo lắng. Tỷ phú Australia Andrew Forrest, lãnh đạo tập đoàn khai khoáng Fortescue, cho biết chuyến đi tới đây khiến ông từ bỏ nỗ lực tự sản xuất hệ thống truyền động xe điện.

“Giờ tôi có thể đưa bạn đến nhà máy ở Trung Quốc, bạn sẽ đứng cạnh một băng chuyền lớn và thấy máy móc bắt đầu lắp ráp từng bộ phận. Khi đi dọc theo băng chuyền được khoảng 800-900 m, bạn sẽ thấy một chiếc xe chạy ra. Không có người nào cả, mọi thứ đều do robot thực hiện”, ông nói với Telegraph.

Siêu nhà máy tự động 90% của Xiaomi

Nhiều giám đốc khác cũng kể về “nhà máy tối” rộng lớn, nơi không cần bật đèn cho con người vì robot thực hiện phần lớn công việc. Greg Jackson, Giám đốc công ty cung cấp năng lượng Octopus (Anh), nhớ lại: “Chúng tôi đến một nhà máy tối sản xuất số lượng điện thoại di động khổng lồ. Quy trình tự động hóa đến mức không cần công nhân nào tham gia sản xuất, chỉ một số ít có mặt để đảm bảo nhà máy hoạt động”.

Từ công xưởng giá rẻ đến cường quốc công nghệ

Trước đây, Trung Quốc được gọi là “công xưởng của thế giới” với hàng hóa giá rẻ. Tuy nhiên, nước này đã nâng cấp quy trình công nghiệp thay vì chỉ tập trung vào sản phẩm chất lượng thấp. Đất nước tỷ dân hiện đi đầu trong những công nghệ giá trị cao, phát triển nhanh như xe điện, pin, tấm pin mặt trời, turbine gió, drone và robot tiên tiến.

Là một phần của chương trình “Made in China”, các chính quyền địa phương đã đưa ra nhiều ưu đãi thuế, hoàn lại cho doanh nghiệp 1/5 chi phí đầu tư vào robot công nghiệp. Điều này nằm trong chính sách “jiqi huanren” – thay thế con người bằng máy móc.

Theo báo cáo Robot Thế giới 2025 của Liên đoàn Robot quốc tế (IFR), giai đoạn 2014-2024, số lượng robot công nghiệp được triển khai tại Trung Quốc tăng từ 189.000 lên hơn hai triệu. Năm ngoái, hơn nửa triệu robot được đưa vào sử dụng tại các nhà máy trên toàn cầu, riêng Trung Quốc chiếm 295.000 robot, nhiều hơn các nước còn lại cộng vào. Nhật Bản xếp thứ hai khi lắp đặt 44.500 robot, Mỹ thứ ba với 34.200, tiếp theo là Hàn Quốc 30.600 và Đức 27.000 robot.

Sự chênh lệch phần nào do quy mô dân số, nhưng về mật độ robot, Trung Quốc cũng vượt trội hơn hẳn các đối thủ phương Tây. Hiện cứ 10.000 công nhân sản xuất thì Trung Quốc có 567 robot, Đức có 449, Mỹ và Anh lần lượt có 307 và 104 robot.

Nhiều ý kiến cho rằng tự động hóa giúp tăng năng suất, củng cố vị thế của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài ra, Rian Whitton, chuyên gia tại công ty tư vấn Bismarck Analysis, cho rằng điều này còn nhằm ứng phó với tình trạng già hóa dân số.

Nguy cơ khủng hoảng của các nhà sản xuất phương Tây

Trình độ công nghệ cao và sản lượng lớn của các đối thủ Trung Quốc đang gây rắc rối không nhỏ cho những công ty phương Tây lâu đời. Dấu hiệu dễ thấy nhất là trên đường phố, xe điện và xe hybrid của nước này chiếm tỷ lệ ngày càng tăng.

Tại Anh, doanh số tháng 9 của hãng xe Trung Quốc BYD tăng 10 lần so với cùng kỳ năm ngoái, vượt nhiều thương hiệu truyền thống hơn như Renault, Land Rover. Khác với những mẫu xe “thảm họa” từng bị báo chí chê bai, các sản phẩm mới của BYD được khen ngợi vì giá thấp và trang bị tốt.

“Điều ấn tượng nhất về ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc là nhịp độ và tốc độ vận hành. Họ có thể phát triển và tung ra các mẫu xe trong thời gian chỉ bằng một nửa so với đa số nhà sản xuất châu Âu”, Mike Hawes, Giám đốc Hiệp hội nhà sản xuất và kinh doanh ôtô (SMMT), nhận định.

Theo Futurism, hàng rào bảo vệ ở Mỹ vẫn vững chắc vì các lệnh hạn chế xe điện Trung Quốc còn hiệu lực. Tuy nhiên, hồi tháng 9, Farley nói với The Verge: “Xét về thực tế cạnh tranh, Trung Quốc đang là ông lớn trong ngành công nghiệp xe điện”.

Sander Tordoir, nhà kinh tế tại Trung tâm Cải cách châu Âu, cho rằng khu vực này cần cố gắng tăng cường triển khai robot nếu muốn theo kịp tốc độ đổi mới ở Trung Quốc và duy trì ngành sản xuất.

“Robot, nếu được triển khai tốt, có thể nâng cao đáng kể năng suất cho nền kinh tế. Nếu Trung Quốc thực sự giỏi về điều đó, chúng ta nên cố gắng bắt kịp, vì nhiều nước châu Âu cũng đang già hóa. Lý do thứ hai là ngành robot có giá trị cao, tác động đến cả lĩnh vực quân sự. Do đó, việc Trung Quốc dẫn trước cũng đáng chú ý về mặt an ninh”, ông giải thích.

“Mọi người thường bàn tán về việc tự động hóa dẫn đến mất việc”, Whitton nói. “Nhưng thực tế, tình trạng thất nghiệp sẽ rất nghiêm trọng ở những nước không tự động hóa”.

Telegraph nhận định, việc không hiện đại hóa gần như sẽ dẫn đến nhiều nhà máy tối hơn ở phương Tây, nhưng tối ở đây là vì không còn hoạt động.

Thu Thảo tổng hợp