Dưới ánh nắng chói chang tại làng Trương Trang Lý, tỉnh Hà Nam (Trung Quốc), một máy bay không người lái vút lên để tuần tra, tạo đường cong uyển chuyển trên nền trời trong vắt.
Bên dưới, hàng loạt drone khác đang quét qua những cánh đồng lúa vàng ươm với độ chính xác cao, chuyển ngũ cốc vào những chiếc xe tải đứng chờ, trong khi các cảm biến gần đó kích hoạt hệ thống tưới tiêu thông minh để giải “cơn khát” của đất.
Drone đang phun thuốc trên cánh đồng. Ảnh: VCG
Những cảnh này diễn ra trong vụ thu hoạch đầu tiên tại trang trại luân canh lúa mì – ngô sử dụng hệ thống không người lái đầu tiên của Hà Nam đầu hè, mang đến cái nhìn thoáng qua về tương lai của ngành nông nghiệp Trung Quốc. Được thiết kế bởi nhóm nhà khoa học từ Đại học Nông nghiệp Hà Nam, hệ thống dần hiện thực hóa ước mơ của nông dân: cày cuốc, trồng trọt, quản lý và thu hoạch mà không cần nhiều người trên cánh đồng.
“Với nhiều thế hệ, mùa gặt có nghĩa cả gia đình đổ mồ hôi trên đồng”, Chu Kiến Thạch, Chủ tịch hợp tác xã máy móc nông nghiệp Thanh Phong, chia sẻ với Tân Hoa Xã khi một chiếc máy gặt tự động ầm ầm chạy qua. “Giờ đây, những ‘con ngựa sắt’ này tự làm tất cả. Thật tuyệt vời”.
Mùa hè này, các trang trại ở Trương Trang Lý triển khai hàng loạt đội quân thông minh, từ máy gặt và máy kéo không người lái đến máy gieo hạt hút khí, hệ thống tưới tiêu chính xác, drone trinh sát. Mỗi thiết bị có nhiệm vụ riêng: máy xới đất bằng robot, máy trồng cây thông minh phát hiện hạt giống bị mất, máy bay không người lái theo dõi sức khỏe cây trồng và sâu bệnh. AI điều phối toàn bộ quá trình thu hoạch.
Cách đó khoảng một km là phòng điều khiển của trang trại với những màn hình khổng lồ nhấp nháy, hiển thị thời gian thực về độ ẩm của đất, mật độ cây giống, cảnh báo sâu bệnh. Tất cả đều được vận hành thông qua vệ tinh định vị Bắc Đẩu do Trung Quốc phát triển, vẽ nên bức tranh kỹ thuật số về các cánh đồng.
“Hệ thống tuần tra bằng drone của chúng tôi thu thập dữ liệu thực địa tại 10 điểm cứ sau 30 phút, từ 9h đến 15h hàng ngày”, Vương Cường, phó giáo sư tại Đại học Nông nghiệp Hà Nam, Giám đốc chương trình khoa học công nghệ tại huyện Thanh Phong, cho biết. “Các hệ thống AI dự đoán sẽ chuyển đổi dữ liệu thành mô hình tăng trưởng, dự báo năng suất và nhu cầu nước, phân bón chính xác”.
Theo ông Chu, với hệ thống tự động, nông dân rút ngắn thời gian thu hoạch từ 7 xuống còn 4 ngày. Việc quản lý nước và phân bón giảm 80%, trong khi tổng chi phí nhân công giảm 40%. So với phương pháp truyền thống, hiệu quả tăng 30%.
Drone vận chuyển cam ở làng Bành Kiều. Ảnh: VCG
Trong khi đó, tại làng Bành Kiều, huyện Tử Quy, tỉnh Hồ Bắc, đám đông theo dõi những chiếc drone vận chuyển cam từ cánh đồng đến khu thu mua. “Công việc trước đây mất 40 phút lao động vất vả, giờ cần một phút, vận chuyển 50-60 kg cam mỗi lần”, Lưu Dương, người điều khiển drone bên cạnh một chiếc xe tải chuẩn bị vận chuyển, nói với Global Times hồi đầu năm.
Vương Ân Kiệt, Tổng giám đốc công ty Weichu Cloud Warehouse Logistics Service kiêm Tổng thư ký Hiệp hội thương mại điện tử tại Tử Quy, cho biết ban đầu cảnh tượng thu hút nhiều người đứng xem vì cảm giác mới lạ. Nhưng sau nửa năm, mọi thứ đã trở nên bình thường, với những người điều khiển từ độ tuổi ngoài 20 đến trên 60 tuổi.
Nông dân Gen Z
Nông nghiệp thông minh cũng mang đến cho nghề nông sức hút mới mẻ với giới trẻ Trung Quốc. Không như thế hệ trước, những người coi nông nghiệp là công việc tầm thường, đòi hỏi thể lực, nông dân Gen Z ngày nay làm nông với niềm tự hào và mục đích sống cao hơn.
Vương Hoàn, 21 tuổi, sinh ra và lớn lên trong gia đình nông dân ở huyện Nghi Thành, tỉnh Sơn Tây, miền bắc Trung Quốc. Anh vẫn còn nhớ những khó khăn của nghề nông truyền thống thời thơ ấu. “Hồi đó, gia đình tôi phải vác bình trên lưng và phun thuốc trừ sâu, phân bón dưới nắng hè gay gắt. Cảm giác như công việc sẽ không bao giờ kết thúc”, anh nói với Tân Hoa Xã.
Anh hiện là người điều khiển drone lành nghề. Anh cho biết một drone có thể rải hai tấn phân bón chỉ trong hơn một ngày, trong khi cùng khối lượng công việc đó trước đây cần ba người và 4-5 ngày để hoàn thành.
Những câu chuyện tương tự đang diễn ra khắp các vùng nông thôn Trung Quốc. Đinh Trạch Huy, người gốc huyện Vạn Dung, tỉnh Sơn Tây, về quê nhà sau khi tốt nghiệp đại học chuyên về công nghệ năm ngoái. Chàng trai 22 tuổi gia nhập một hợp tác xã địa phương, chuyên cung cấp dịch vụ máy móc nông nghiệp.
Ngay khi trở về, Đinh lập tức thuyết phục gia đình mua một máy gieo hạt không người lái được trang bị hệ thống định vị Bắc Đẩu, có thể hoạt động 24/24, giúp nâng cao độ chính xác và hiệu quả gieo hạt. Anh cũng nhanh chóng làm quen với việc điều khiển các cỗ máy không người lái khác.
Khi công cuộc phục hồi nông thôn và hiện đại hóa nông nghiệp của Trung Quốc phát triển mạnh mẽ, thế hệ nông dân trẻ am hiểu công nghệ mới, như Vương và Đinh, đang áp dụng AI, dữ liệu lớn và các công nghệ tiên tiến kết hợp máy móc thông minh để định hình lại hoạt động canh tác truyền thống, vốn từng phụ thuộc vào công cụ thô sơ và lao động chân tay nặng nhọc.
Trên mạng xã hội Trung Quốc, các hashtag như “Gen Z lái máy kéo” và “Thế hệ Z thay đổi nông trại” thường xuyên thịnh hành. Hàng loạt video sáng tạo với chủ đề “nhật ký làm nông bằng drone” hay “vlog nuôi lợn bằng AI” cũng lan truyền nhanh chóng.
Ông Vương Thụ Minh, cha của Vương Hoàn và đứng đầu một hợp tác xã nông nghiệp địa phương, cho biết ba người bạn cùng lớp của con trai ông đã tham gia hợp tác xã năm nay. Nhóm nhanh chóng học cách vận hành nhiều loại máy móc nông nghiệp khác nhau. “Chúng học rất nhanh, thực sự đam mê nghề nông và không ngại khó khăn”, ông nói. “Những gì chúng làm được vượt xa mọi kỳ vọng của tôi”.
Nông nghiệp với drone ở Trung Quốc. Video: Shanghai Eye, New China TV, CGTN
Nhu cầu bùng nổ cũng khiến các trung tâm đào tạo điều khiển drone và thiết bị nông nghiệp thông minh tại Trung Quốc nở rộ, thu hút lượng người đến học tăng đột biến. Giang Hải Đào, đại diện cơ sở đào tạo drone Qingdao Vane Aviation ở Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, cho biết đã nhận hơn 15.000 học viên kể từ đầu năm, gấp ba so với cuối 2024. “Khóa đào tạo kéo dài 25 ngày với 8 tiếng mỗi ngày. Chúng tôi đã triển khai đến khóa tạo thứ 105, với trung bình 200 người tham gia mỗi khóa”, ông Giang nói với Global Times.
Theo số liệu do Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc, tỷ lệ cơ giới hóa toàn diện trong canh tác, gieo trồng và thu hoạch cây trồng ở nước này đã vượt 75%. Tính đến năm 2024, hơn 2,2 triệu máy móc nông nghiệp trên cả nước được trang bị hệ thống định vị Bắc Đẩu đạt hiệu suất và độ chính xác tiên tiến quốc tế.
Quá trình chuyển đổi sang “nông nghiệp không người lái” đang được thúc đẩy ở mọi cấp tại nước này. Ví dụ tại tỉnh Vân Nam, Sở Nông nghiệp hồi tháng 2 thông báo sẽ trợ cấp lên đến 14.400 nhân dân tệ (53 triệu đồng) để mua drone. Tháng 9/2024, thành phố Ninh Đức, tỉnh Phúc Kiến cũng chi khoảng 88.052 nhân dân tệ (321 triệu đồng) để cung cấp khóa đào tạo sử dụng drone miễn phí cho nông dân.
Đầu năm nay, Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC) cũng phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Nông thôn ban hành quy định về đào tạo, quản lý người điều khiển drone và UAV trong nông nghiệp. Dữ liệu của Cục tính đến tháng 6/2024 cho thấy 225.000 người có giấy phép điều khiển.
Dù vậy, còn nhiều rào cản đối với áp dụng công nghệ cao cho nông nghiệp tại Trung Quốc. Chẳng hạn, mỗi drone có thể tốn 200.000 nhân dân tệ (729 triệu đồng) cho việc mua sản phẩm, giấy phép hoạt động, bản quyền phần mềm, cộng thêm phí duy trì phần mềm mỗi năm. Đây được xem là khoản đầu tư rất lớn với một nông dân.
Ngoài vấn đề tài chính, độ tuổi trung bình của dân số làm nông nghiệp Trung Quốc cũng là một trở ngại khác đối với việc áp dụng AI rộng rãi. Tại nhiều ngôi làng ở Trung Quốc, quá nửa dân số trên 50 tuổi và không ít trong số đó không muốn hoặc không thể áp dụng công nghệ mới, theo Guangming Net.
Bảo Lâm tổng hợp
- AI đang ‘viết’ lại nông thôn Trung Quốc thế nào
- Những robot thay người làm việc tại Trung Quốc
